پرسش:

من نوجوانی شوخ‌طبع هستم. دوستان در کنار من احساس نشاط و راحتی می‌کنند؛ ولی برخی از شوخی‌های من باعث شده که مرا جدی نگیرند یا حتی شوخی‌هایی بوده که باعث ناراحتی دوستانم شده است. پدر و مادر من هم با شوخ بودن من کنار نیامده‌اند. نتوانستم درباره شوخی کردن به قانون‌های روشنی برسم. لطفا مرا راهنمایی کنید.
 
پاسخ:

برای ارتباط با دیگران از روش‌های گوناگونی استفاده می‌کنیم. یکی از این روش‌ها، صحبت کردن است. حرف‌هایی که می‌زنیم، نماینده شخصیت ما هستند. در این میان، عده‌ای مثل شما دوست دارند هم شاد باشند و هم دیگران را در این شادی خود شریک کنند. اصل این روحیه بسیار جالب و پسندیده است و به موفقیت بیشتر شما در ارتباط و تأثیرگذاری روی دیگران کمک می‌کند. آدم‌های شاد و شوخ طبع، از اعتماد به نفس خوبی برخوردارند و معمولا طرفداران زیادی دارند. آنچه که در این میان مهم است، نادیده گرفتن قوانین شوخی است. با زیر پاگذاشتن این قوانین و رد شدن از چراغ قرمزهای شوخی، ممکن است جریمه‌های سنگینی به دنبالش وجود داشته باشد. برای پیشگیری از این جریمه‌ها، به چند نکته توجه کنید:
 
شوخی به اندازه

یکی از قوانین اصلی شوخی، میانه‌روی در این کار است. مانند همه کارهای دیگر، زیاده‌روی در این کار می‌تواند دردسرآفرین باشد. بزرگان می‌گویند: شوخی در میان صحبت‌ها، مانند نمک در میان غذاست. همانطوری که نبود نمک غذا را بی‌مزه می‌کند، مصرف زیاد آن هم باعث شوری می‌‌شود و کسی از غذای شور لذت نمی‌برد. ضمن اینکه غذای پرنمک زیان‌آور است. شوخی زیاد، شخصیت جدی برای فرد باقی نمی‌گذارد و در چشم همه او را فردی غیرموفق و بی‌هدف نمایش می‌دهد، ولی شوخی سنجیده و به اندازه می‌تواند محبوبیت فرد را افزایش دهد.
 
شوخی بجا

هر سخن جایی و هر نکته مکانی دارد. این قانون از گذشته تاکنون وجود داشته است. برای شوخی کردن هم نیازمند زمان‌شناسی مناسب هستید. تصور کنید اگر بخواهید در یک مجلس ترحیم و عزاداری بخندید، چه قضاوتی درباره شما خواهند داشت؟ آیا شما را فردی با رفتار سنجیده ارزیابی می‌کنند یا نظرات متفاوت دیگری خواهند داد؟ هنگامی که افراد و فضا مناسب شوخی نباشد، لازم است کنترل بیشتری روی خودمان داشته باشیم. ممکن است دوست شما در یک اردوی جمعی، الان نیاز به استراحت داشته باشد و شوخی‌های شما و لطیفه‌های جورواجوری که تعریف می‌کنید، مانع استراحت و آرامش او گردد.
 
شوخی درست

یکی از شرایط شوخی، درست بودن آن است. یعنی به گونه‌ای نباشد که در آن توهین به یک گروه دیده شود. بعضی‌ها به بهانه خنداندن دیگران حاضرند هر هزینه‌ای را بپردازند و به همه چیز اهانت کنند تا شاید موفق شوند چند نفر را خوشحال نمایند. این قانون را مرور کنید که هدف شما نباید باعث شود از هر شیوه‌ای استفاده کنید. شوخی‌های فیزیکی هم ممکن در شرایط مشکل‌آفرین باشد. ممکن است شما با این گونه شوخی‌ها به دیگران آسیب بزنید و شرمنده آنها شوید. ما حتی حق نداریم به اسم شوخی، دروغ بگوییم و خالی‌بندی کنیم. شوخی نباید جوری باشد که بوی بی‌ادبی و قانون‌شکنی از آن بلند شود.
هر سخن جایی و هر نکته مکانی دارد. این قانون از گذشته تاکنون وجود داشته است. برای شوخی کردن هم نیازمند زمان‌شناسی مناسب هستید. تصور کنید اگر بخواهید در یک مجلس ترحیم و عزاداری بخندید، چه قضاوتی درباره شما خواهند داشت؟ آیا شما را فردی با رفتار سنجیده ارزیابی می‌کنند یا نظرات متفاوت دیگری خواهند داد؟
شوخی‌ مناسب با روحیات فرد

روحیات دوستان شما با هم تفاوت دارد. به این روحیات توجه کنید. ممکن است کسی از شوخی‌ کردن و شنیدن لطیفه خوشش نیاید، دوست دیگر شما شاید از شوخی‌های فیزیکی بدش بیاید، بعضی‌ها هم خودشان آخر شوخی‌اند. آدم‌شناسی در شوخی خیلی اهمیت دارد. وقتی دوست‌تان از شما خواست که دیگر در جمع با او شوخی نکنید و سر به سرش نگذارید، این را جدی بگیرید و سعی کنید آن را تکرار نکنید، چون ممکن است سرانجام خوشی نداشته باشد.
 
مراقب باشید به گناه نیافتید

شوخی برای شاد شدن و شاد کردن است. اگر این رفتار با گناهانی مثل مسخره کردن دیگران، غیبت، اذیت کردن، تهمت زدن و نسبت دادن خصوصیات ناروا به دیگران همراه باشد، دیگر شادی آن هم بی‌معنا خواهد بود؛ زیرا شادی حقیقی و ماندگار با گناه سازگاری ندارد. آقا و خانم باهوش کسی است که بتواند بدون عوارض و آسیب‌های اخلاقی و معنوی شاد باشد و دیگران را هم بخنداند.
 
با توجه به این قوانین قدری تأمل کنید و ببینید که مراعات نکردن کدام قانون، باعث ناراحتی دوست شما شده یا کدام رفتار شما موجب می‌شوند که پدر و مادرتان میانه خوبی با شوخی نداشته باشند؟
 
نویسنده: ابراهیم اخوی